بیمه تمام خطر نصب

بیمه تمام خطر نصب (EAR) یکی از رشته های بیمه مهندسی است که از تلفیق پوشش بیمه ای «مونتاژ» رایج در آلمان و بیمه تمام خطر مقاطعه کاران معمول در انگلیس پدید آمده است. هدف اصلی بیمه EAR ارائه تأمینی جامع و کافی در مقابل تمام خطرات موجود در نصب ماشین آلات و لوازم، هم چنین نصب هر نوع بنای اسکلت فلزی می باشد.

قبل از متداول شدن بیمه EAR، تأمین در مقابل خطرات اصلی که در خلال پروژه نصب بوجود می آیند، تنها از طریق انعقاد قراردادهای متعدد بیمه که خطرات ناشی از آتش سوزی، طوفان، سیل، مسئولیت مدنی در قبال اشخاص ثالث، دزدی ساده، سرقت با شکستن حرز و غیره را به طور جداگانه پوشش می دادند، امکان پذیر بود. ليكن، تأمین ارائه شده بوسیله این بیمه نامه ها کافی نبود، زیرا فاقد پوشش مناسب برای خطرات خاص پروژه های مهندسی بودند. علاوه بر این، بیمه نامه های مختلف غالبا با هم تداخل داشتند، به نحوی که در صورت بروز خسارت، بیمه گذار با مشکلات عدیده ای از قبیل بیمه مضاعف، مراحل مربوط به اصل قائم مقامی و غیره مواجه می گردید. بدیهی است که به دلایل مذکور، كل حق بیمه پرداختی برای یک پروژه نصب، بیش از حد لزوم بود.

پروژه های بزرگ از قبیل نصب پل های فلزی یا نصب تأسیسات کامل یک کارخانه آن چنان خطرات عدیده ای را برای پیمانکار و صاحب کار در بردارد که تنها راه ممکن و مقرون به صرفه تحمل چنین خطراتی خرید یک بیمه نامه تمام خطر نصب می باشد.

غالبا تأمین منابع مالی یک پروژه نصب، توسط بانک ها یا سایر مؤسسات مالی، مشروط به انعقاد چنین قرارداد بیمه ای می باشد، زیرا از این طریق تضمینی قطعی فراهم می گردد. به همین دلیل نیز در اکثر مناقصات عمومی مربوط به پروژه های دولتی وجود یک بیمه نامه تمام خطر نصب الزامی است.

بیمه گذار: قرارداد بیمه تمام خطر نصب، ممکن است توسط هر فردی که به واسطه انجام عملیات نصب یک پروژه، خطری را متقبل گردیده منعقد گردد، از جمله:

الف) سازندگان یا عرضه کنندگان ماشین آلات یا لوازم، به شرط آنکه عملیات نصب را انجام داده یا مسئول انجام آن باشند.

ب) شرکت هایی که مجری عملیات نصب میباشند.

ج) خریدار ماشین آلات و لوازم مورد نصب.

مورد بیمه: موضوع بیمه در بیمه نامه EAR، نصب و آزمایش کامل موارد زیر است:

الف) ماشین آلات، دستگاه ها و قطعات منفصله از قبیل توربین ها، ژنراتورها، دیگ های بخار، کمپرسورها، موتورهای درون سوز، موتورهای الکتریکی، ترانسفورماتورها، مبدل ها، کلیدهای اتوماتیک، ماشین افزار، پمپ ها، بالابرها، جرثقیل ها، تسمه ها و کابل های نقاله.

ب) دستگاه های چاپ، ماشین آلات کاغذسازی و نساجی، خطوط هوائی انتقال نیرو، خطوط لوله مخازن، پل های فلزی.

ج) تأسیسات کامل نیروی برق و کارخانجات تولیدی، در هر کجا که اقلام فوق الذکر مورد استفاده قرار می گیرند از قبیل: نیروگاه ها، کارخانجات فولادسازی و یا مواد شیمیایی، کوره ها، کارخانجات کاغذسازی و نساجی و غیره، به همین ترتیب کارخانجات تولید کننده دیگر انواع کالاهای مصرفی.

عملیات ساختمانی ضروری به منظور انجام پروژه مورد نصب را می توان تحت پوشش بیمه قرارداد، مشروط بر آنکه ماهیت پروژه قطعا مربوط به عملیات نصب باشد. بدین معنی که ارزش تأسیسات مورد نصب از ارزش عملیات ساختمانی بیشتر باشد.

علاوه بر موارد فوق، پوشش بیمه ای ممکن است موارد زیر را نیز شامل گردد:

الف) ماشین آلات، لوازم و تجهیزات موردنیاز جهت انجام عملیات نصب از قبیل: جرثقیل ها، دکل ها، وینچ ها، دستگاه های جوشکاری، کمپرسورها.

ب) اموال واقع شده در محل نصب که متعلق به بیمه گذار بوده یا تحت مراقبت یا در امانت و یا در اختیار وی می باشد.

ج) هزینه های مربوط به جمع آوری ضایعاتی که پس از وقوع خسارت به وجود می آیند.

د) هزینه های اضافی مربوط به اضافه کاری، کار در تعطیلات هفتگی و یا رسمی، همچنین هزینه های مربوط به حمل سریع و در موارد خاص حمل هوائی.

ه) مسئولیت حقوقی ناشی از خسارت های جانی و مالی وارد به اشخاص ثالث که به واسطه انجام عملیات نصب، در محدوده اجرای عملیات یا در نزدیکی آن به وقوع پیوسته باشد.

توجه شود که بیمه گر غرامت ادعا شده از جانب کارمندان و کارگران بیمه گذار را که در ارتباط با پروژه نصب می باشند جبران نخواهد کرد، زیرا در چنین مواردی بیمه کارگران یا بیمه حوادث به کار می رود.

پوشش بیمه ای: بیمه تمام خطر نصب پوشش بیمه ای گسترده ای را ارائه می کند. تقریبا هرگونه زیان یا خسارت ناگهانی و غیر قابل پیش بینی وارد به اموال بیمه شده واقع در محل نصب را در طول مدت بیمه، جبران می نماید.

معمولا بیمه گر در مورد از بین رفتن یا خسارت ناشی از علل زیر مسئول می باشد:

– آتش سوزی، صاعقه، انفجار، سقوط هواپیما ، هم چنین خسارات ناشی از کاربرد آب یا سایر اقداماتی که به منظور اطفاء حریق صورت می گیرد.

– سیل، طغیان آب، باران، برف، بهمن، امواج عظیم دریا در اثر آتشفشان.

– هر نوع طوفان.

– زمین لرزه، نشست زمین، لغزش زمین و صخره ها.

– دزدی ساده، سرقت با شکست حرز.

– خطاهایی که در هنگام نصب صورت پذیرد.

– سهل انگاری، عدم مهارت، عدم تجربه، اعمال توأم با سوءنیت.

– اتصال کوتاه، جرقه زدن، ولتاژ بیش از حد.

– فشار یا خلاء بیش از حد، از هم گسیختن در اثر نیروی گریز از مرکز.

– هر حادثه ناگهانی و غیر قابل پیش بینی دیگر از قبیل، از بین رفتن یا خسارت ناشی از ریزش آوار، عوامل خارجی، حمل و نقل اشیاء مورد نصب در محوطه نصب و غیره.

استثنائات: پوشش فراهم شده به وسیله بیمه تمام خطر نصب مشروط به برخی استثناها می باشد که عمدتا موارد زیر را شامل می گردند:

– از بین رفتن یا خسارت ناشی از اشتباه در طراحی، مصالح یا قطعات معیوب و یا اجرای ناصحیح کار؛ این گونه خسارتها ارتباطی با عملیات نصبی که بیمه تمام خطر نصب مناسب با آن طراحی شده، ندارند، بلکه در محدوده تضمین سازنده قرار می گیرند. با این وجود چنانچه سازنده ماشین آلات و لوازم مورد بیمه در عین حال مجری عملیات نصب نیز بوده و نامش نیز به عنوان بیمه گذار در بیمه نامه قید گردیده باشد، ممکن است در موارد معین، ریسک سازنده را در قبال پرداخت حق بیمه اضافی تحت پوشش قرار داد.

– زیان یا خسارت وارد به ماشین آلات و تجهیزات نصب به علت شکست مکانیکی یا الکتریکی و یا اختلال در کار آنها (یعنی خساراتی که ناشی از تأثیرات خارجی نبوده باشد). حال آنکه هرگونه زیان یا خسارت فیزیکی وارد به پروژه نصب در نتیجه علل فوق تحت پوشش بیمه قرار دارد.

 -از بین رفتن یا خسارت ناشی از عمل عمدی یا سهل انگاری عمدی بیمه گذار و یا نماینده وی.

– خسارت های غیر مستقیم از هر نوع و یا به هر صورت از قبیل جرائم قراردادی، خسارت های ناشی از تاخیر در انجام کار، عدم اجرای قرارداد، از دست دادن قرارداد.

– زیان یا خسارت ناشی از جنگ، عملیات شبه جنگی، اغتشاش، مصادره بنا به دستور هر مقام دولتی و غیره.

– زیان یاخسارت ناشی از اعتصاب و بلوا. خطرات اعتصاب و بلوا عموما از شمول تعهدات بیمه نامه مستثنی هستند، لکن در موارد خاص و مشروط به بررسی دقیق قبلی، امکان شمول این خطرات وجود دارد و معمول است که در مورد این خطرات میزان غرامت به طور جداگانه تعیین گردد.

– از بین رفتن یا خسارت ناشی از واکنش های هسته ای، تشعشعات هسته ای یا آلودگی های رادیواکتیو.

مدت بیمه: معمولا پوشش ارائه شده تحت بیمه تمام خطر نصب، بلافاصله پس از تخلیه اشیاء مورد بیمه در محل نصب شروع میشود و تا خاتمه کارهای نصب و عملیات آزمایشی ادامه می یابد. بنابراین در طی مدت بیمه فقدان یا خسارت واقع شده در خلال انبارداری، دوره نصب و آزمایش بهره برداری یا آزمایش بار مشمول بیمه می باشد. علاوه بر این، امکان تعمیم مدت بیمه به منظور تحت شمول قراردادن دوره نگهداری وجود دارد.

 مبلغ بیمه شده و حق بيمه: مبلغ بیمه شده عبارت است از ارزش ماشین آلات و لوازم مورد نصب بر اساس قرارداد فروش به انضمام هزینه حمل، حقوق و عوارض گمرکی و هزینه نصب. چنان چه در صورت بروز خسارت معلوم شود که مبلغ بیمه شده کمتر از مبلغی است که می باید بیمه می شد، بیمه گر قاعده نسبی را اعمال خواهد نمود، یعنی غرامت قابل پرداخت به میزان نسبت موجود بین مبلغ بیمه شده و مبلغی که می باید بیمه می شد، تقلیل خواهد یافت. بنابراین نه تنها توصیه می شود، بلکه در حقیقت الزامی است که بیمه گر را از هرگونه تغییری در مبلغ بیمه شده آگاه نمود.

در موارد زیر معمولا مبلغ بیمه شده به طور جداگانه تعیین می گردند:

الف) ماشین آلات و تجهیزات نصب با ارزش نو.

ب) اموال واقع در محل نصب که متعلق به بیمه گذار بوده و یا تحت مراقبت یا در امانت و یا در اختیار وی می باشد.

ج) پوشش های اضافی مانند هزینه های حمل هوائی.

د) مسئولیت مدنی در قبال اشخاص ثالث نیز مشروط به تعیین میزان غرامت به طور جداگانه برای هر حادثه یا مجموعه ای از حوادث که دارای منشاء واحد هستند می باشد.

در مورد خطرات فاجعه آمیز مانند زمین لرزه، سیل، طغیان آب و طوفان، احتمال تجمع خطر می باید به طور دقیق و خاص مورد توجه قرار گیرد، در ضمن برای این خطرات نیز میزان غرامت به طور جداگانه تعیین می گردد.

برای تعیین حق بیمه و نرخ گذاری در بیمه تمام خطر نصب، برخی جداول راهنما تهیه شده که در اکثر موارد یعنی مواردی که بتوان خطرات مشمول بیمه را خطراتی عادی تلقی نمود، به کار می رود. به هرحال تعیین نرخ های ثابت برای انواع مختلف پروژه های نصب یا ریسک های مختلف امکان پذیر نیست به این دلیل هر ریسکی می باید براساس ویژگی هایش نرخ گذاری شود. حداقل این که این امر در تمام موارد مربوط به پروژه های بزرگ که بیش از حد در معرض خطرند، می باید رعایت گردد.

از نقطه نظر مهندسی برای دستیابی به نرخ حق بیمه متناسب با خطر موردنظر، برای بیمه گر ضروری است که مختصات کاملی از قبیل مشخصات فنی پروژه مربوطه، ارزش قرارداد، قیمت اشیاء مورد نصب، نمودار مراحل تولید، نقشه پروژه، اطلاعات زمین شناسی، آب شناسی و هواشناسی مربوط به محل نصب، جدول زمان بندی شده تهیه و نصب اشیاء مورد بیمه، جزئیات مربوط به امکانات انبارداری اولیه، خدمات حفاظتی، وسایل اطفاء حریق، اطلاعاتی در مورد تجربه شرکت نصب کننده در اجرای پروژه های مشابه و غیره را به دست آورد.

ماشین آلات و تجهیزات نصب غالبا تحت فشارهای سخت و شدید، مورد استفاده قرار می گیرند و به طور منظم سرویس نمی شوند که این مطلب نیز در هنگام محاسبه نرخ حق بیمه می باید ملحوظ گردد.

افزایش دستمزدها و قیمت ها به دلیل تورم، موجب افزایش مداوم هزینه های اجرای طرح ها و هزینه تعمیرات می گردد، این امر به خصوص در مورد پروژه های طویل المدت نصب، مصداق پیدا می کند.

غرامت: درصورت بروز زیان یا خسارت، بیمه گر هزینه های لازم به منظور برگرداندن ماشین آلات یا لوازم خسارت دیده به وضعی که بلافاصله قبل از وقوع خسارت داشته اند را پرداخت خواهد نمود. مبلغ پرداختی هزینه های مربوط به پیاده کردن ماشین آلات، حمل و سوار نمودن مجدد آنها را نیز شامل می گردد(در صورت لزوم، هزینه استخدام متخصصین را نیز شامل می شود). ارزش قطعات و بخش هایی که هنوز قابل استفاده می باشند از مبلغ غرامت پرداختی کسر می شود. علاوه بر این بیمه گذار باید مبلغ معینی از هر خسارت، یعنی فرانشیز را شخصا به عهده بگیرد. در بعضی موارد اعطای پوشش بیمه در صورتی امکان پذیر است که فرانشیز مناسبی اعمال گردد. مثلا در مواردی که شناخت کافی نسبت به ریسک وجود ندارد یا خصوصا در مواردی که عملیات نصب پرخطر، مدنظر می باشد.

با ارائه مظنه های متعدد همراه با فرانشیزها و نرخ های مختلف حق بیمه، اولا بیمه گر قادر خواهد بود پوشش متناسب با شرایط ویژه هر ریسک را ارائه نماید، ثانيا بیمه گذار این امکان را خواهد داشت تا مبلغی را که می خواهد از هر خسارت به عهده بگیرد، انتخاب نماید.

پوشش بیمه ای در دوره نگهداری : چنانچه در قرارداد مربوط به پروژه نصبی که می باید بیمه شود، دوره نگهداری نیز پیش بینی شده باشد، می توان پوشش نگهداری برای دوره مزبور را تحت بیمه نامه به طرق زیر ارائه نمود:

الف) پوشش نگهداری ساده: تعهد بیمه گر در طی دوره نگهداری محدود است به زمان یا خسارت وارده توسط بیمه گذار، در خلال انجام عملیاتی که به منظور اجرای تعهدات مقرر تحت شرایط نگهداری قرارداد، ملزم به انجام آن بوده است.

ب) پوشش نگهداری گسترده : علاوه بر تأمین ارائه شده در فوق، این پوشش زیان یا خسارت وارده در خلال دوره نصب را نیز شامل می گردد.

ج) پوشش تضمین سازنده در دوره نگهداری : چنانچه بیمه گذار خود نیز سازنده ماشین آلات یا لوازمی که می باید بیمه شوند، بوده و در عین حال مجری عملیات نصب نیز باشد، علاوه بر پوشش های فوق الذکر می توان مسئولیت سازنده در خلال دوره تضمین را نیز به شرط تصریح در قرارداد فروش، تا میزان معینی مشمول بیمه نمود. در هر حال این نوع از پوشش معمولا بسیار پر خطر می باشد.

پیشگیری از خسارت : مانند سایر رشته های بیمه مهندسی، در بیمه EAR نیز پیشگیری از خسارت اهمیت زیادی یافته است. تجربه نشان داده است که بازدیدهای اولیه و توصیه های مناسب ایمنی، عامل مؤثری در کاهش تواتر خسارت و بهبود سابقه خسارتی می باشند. بنابراین پیشگیری از خسارت را باید به عنوان یک عامل ضروری در بیمه EAR مدنظر قرار داد. صرف نظر از جنبه صدور، توصیه ها و کمک بیمه گر در خصوص پیشگیری از خسارت می تواند خدمات ارزشمندی را در اختیار بیمه گذار قرار دهد.